Vuurwerk is een constructie van materialen als karton, papier, plastic en metaal, met daarin ontplofbare en/of brandbare mengsels van chemische stoffen (ook wel sassen genoemd) verwerkt, die bij ontsteking effecten veroorzaken als licht, geluid, rook of beweging.

In vuurwerk wordt vaak buskruit gebruikt, dat bestaat uit zwavel (S), houtskool (bestaat voornamelijk uit koolstof), maar bevat eveneens de noodzakelijke katalysator potas (K2CO3) en salpeter of kaliumnitraat (KNO3). Hierbij is het kaliumnitraat de zuurstofleverancier. Bij de reactie komen onder andere de gasvormige producten CO, CO2 en N2 vrij, naast kaliumsulfaat en -carbonaat.

In het buskruit kan de verhouding tussen de stoffen verschillen. Zo bestaat er bijvoorbeeld een mengsel van kaliumnitraat, koolstof en zwavel in een gewichtsverhouding van 75:15:10. Verder bestaat er flashkruit. Dat is een kruitmengsel waarin de koolstof is vervangen door metaalpoeder (magnesium of aluminium). Vaak wordt het kaliumnitraat ook vervangen door een andere krachtigere oxidator. Vooral kaliumperchloraat of kaliumchloraat is dan "populair". Het is dit product, vermengd met een keuze aan zouten, dat verantwoordelijk is voor de kleureffecten van het vuurwerk.

Soorten vuurwerk

Fop-, kinder- of schertsvuurwerk
Fop- of schertsvuurwerk is in Nederland consumentenvuurwerk dat het hele jaar te koop is en ook altijd afgestoken mag worden. Hieronder vallen bijvoorbeeld sterretjes, knalerwten, Bengaalse lucifers, trektouwtjes en fluiters. Per 1 juli 2012 is het Vuurwerkbesluit gewijzigd. De oude term fop- en schertsvuurwerk is komen te vervallen en vervangen door categorie 1-vuurwerk. Het betreft hier vuurwerk dat zeer weinig gevaar en een te verwaarlozen geluidsniveau oplevert en bestemd is voor gebruik in een besloten ruimte, inclusief vuurwerk dat bestemd is voor gebruik binnenshuis. Categorie 1-vuurwerk is te koop vanaf 12 jaar. De maximale kruitinhoud van categorie 1-vuurwerk is vastgesteld op 7 gram. Zo is er vuurwerk dat vroeger viel in categorie 2 (16+), maar nu onder 12+. Denk aan grondbloemen en huilfonteinen.

Consumentenvuurwerk
Consumentenvuurwerk is vuurwerk dat in Nederland in de drie dagen voor oud en nieuw verkocht wordt. Als een van de verkoopdagen een zondag is, dan wordt het vuurwerk vier dagen van tevoren al verkocht. De zondag komt dan als verkoopdag te vervallen. Volgens het Vuurwerkbesluit is het niet toegestaan om op een zondag vuurwerk te verkopen. Consumenten mogen maximaal 25 kg per persoon en per keer bij erkende vuurwerkverkooppunten kopen, dat alleen op 31 december vanaf 18.00 uur tot 1 januari 2.00 uur afgestoken mag worden). Dit vuurwerk mag door iedereen van twaalf jaar en ouder gekocht worden (afhankelijk van de categorie vuurwerk; categorie 1 vanaf 12 jaar, categorie 2 vanaf 16 jaar, categorie 3 vanaf 18 jaar). In België gelden andere wetten. Hier is ook zwaarder vuurwerk te verkrijgen en wordt het ook heel het jaar door verkocht. Dit is echter alleen te verkrijgen als het zogenaamd geëxporteerd wordt. Dit vuurwerk is in veel gevallen niet getest onder de strenge Nederlandse eisen die gelden voor consumentenvuurwerk. Het vuurwerk zelf hoeft echter niet onveiliger te zijn dan Nederlands vuurwerk. De ongelukken ermee gebeuren door ondeskundig gebruik ervan. De veiligheidsafstand voor dit zwaardere vuurwerk is vele malen meer dan voor consumentenvuurwerk in verband met de grotere afmetingen van de effecten. Voor een veilige en maximale beleving van dit zwaardere vuurwerk dient men te allen tijde de gebruiksaanwijzing strikt op te volgen. Dit geldt ook voor het lichtere vuurwerk.

Het consumentenvuurwerk wordt onderscheiden in siervuurwerk en knalvuurwerk. Siervuurwerk bestaat in de vorm van vuurpijlen die als geheel de lucht in schieten, en potten of fonteinen die kleine vuurwerkprojectielen vanaf de grond omhoog schieten, en daar een kleurrijk boeket laten zien. Daarnaast bestaat er een breed scala aan draaiers, zonnen en fakkels. Het knalvuurwerk varieert van zware donderslagen, kanonslagen of astronauten tot de lichtste uitvoering, de rotjes. Het is niet ongebruikelijk om een mat rotjes ineens af te steken, wat een knaleffect geeft als van een mitrailleur. Luchthuilers, oftewel gillende keukenmeiden, worden ook tot het knalwerk gerekend.

Soorten consumentenvuurwerk
Vuurwerk wordt onderverdeeld in siervuurwerk en knalvuurwerk. Er bestaan zeer vele soorten vuurwerk, soms fantasienamen als Asian Thunder King. Enkele zijn:

Professioneel vuurwerk
Professionele vuurwerkshows hebben vooral als doel de vreugde tijdens een evenement te verhogen. Meestal wordt het gebruikt als afsluiting of als speciale viering van een evenement.

Professioneel vuurwerk mag niet aan consumenten verkocht worden. Het wordt alleen afgestoken door professionals die een speciale training hebben gevolgd om het vuurwerk te mogen afsteken. Dit vuurwerk is qua lading en kracht gevaarlijker dan consumentenvuurwerk en het wordt alleen in de open lucht afgestoken. Meestal wordt het vuurwerk op afstand afgestoken, via een elektrische ontsteking.

Pyrotechnische speciale effecten (theater- of podiumvuurwerk) zijn speciaal geschikt voor gebruik binnen bij evenementen en in theaters.

Evenementen

Over de hele wereld vinden geregeld grootschalige vuurwerkfestivals plaats, al dan niet met een religieuze achtergrond. In Nederland is er half augustus het Vuurwerkfestival Scheveningen, wat ook een winterversie kent in december.

Vooral in Zuid-Europa krijgt de liefhebber regelmatig de kans om spectaculaire vuurwerken te zien. Met name landen als Spanje, Malta, Italië en Duitsland hebben jaarlijks meerdere traditionele feesten, waarbij groot vuurwerk het middelpunt vormt.

In Valencia (Spanje) vinden bijvoorbeeld ieder jaar rond maart de Fallas de Valencia plaats, waarbij zeer spectaculaire dag en nachtvuurwerken afgestoken worden. In San Severo, Italië wordt jaarlijks het festival La Madonna del Soccorso gehouden, waar enorme vuurwerken afgestoken worden. Ook op het San Trifone Festival in het Italiaanse dorp Adelfia is dit het geval.

Vuurwerk met oud en nieuw
In Nederland wordt op nieuwjaarsdag vanaf 00.00 uur met oud en nieuw traditioneel zeer veel vuurwerk door particulieren afgeschoten. Het Vuurwerkbesluit bepaalt dat het afsteken van vuurwerk is geoorloofd van 31 december 18.00 uur tot 1 januari 2.00 uur.Daarmee wordt symbolisch het oude jaar verjaagd en het nieuwe jaar binnengehaald.